Maandag 20 september 2021 was het de Dag van de Digitale Communicatie. Als ik eraan denk, zou ik elke dag wel de dag van de digitale communicatie kunnen noemen. Beantwoord deze vraag eens: lees je dit nu via je laptop, tablet, smartphone (of smart tv)? Exact. We delen, posten, geven duimpjes omhoog (of omlaag) en becommentariëren ons een ongeluk online. We bevinden ons in een digitale transformatie.
Digitaal communiceren tijdens een pandemisch tijdperk is veelal schermwerk
Vooral tijdens deze pandemie kunnen we niet zonder; we moe(s)ten nou eenmaal afstand houden. ‘Thuiswerken, tenzij’ was heel lang het devies. Het viel mij op dat er steeds meer mensen meer behoefte kregen aan hybride werken. We zijn er voorlopig nog niet; het ziet ernaar uit dat we ‘het nieuwe normaal’ voorlopig nog steeds aan het uitvinden zijn.
Hoe nuchter ik het ook bekeek, ik merkte vooral aan het begin van de pandemie, toen ik van baan wisselde in 2020, hoe het mijn levensstijl bepaalde (niet beperkte, want ik heb een handje van relativeren). Afscheid nemen van collega’s zoals het normaal verloopt, was er deze keer niet bij. Solliciteren gebeurde bijna geheel online; enige uitzondering was het ondergaan van een psychologische test als onderdeel van een assessment op locatie.
Virtueel samenwerken had ook wat hilarische momenten, die jij je vast kunt voorstellen: ‘je camera staat uit’, ‘we horen je niet, je staat nog op mute’ en ‘volgens mij hoorden we dat niet te zien?’. Hoe je het ook wendt of keert, elk contact ging toch vaak via een scherm. Schermwerk. Wederom.
Van digitaliseren naar cultureel relativeren en persoonlijk transformeren
Bij veelal digitaal en virtueel schermwerk met collega’s – vooral op dagen dat je ‘back-to-back meetings’ had – bleek thuiswerken stiekem toch best vermoeiend. Enerzijds scheelt het reistijd, anderzijds is er het grote gemis van echt menselijk contact. Ik was zeker niet de enige. Altijd fijn als mensen je direct weten te vertellen, wat er vooral niet zo goed gaat. Ik hoorde het van een vriendin; massaal lijden we aan echte huidhonger. Even laten bezinken, wat een geladen, geaccepteerde term. Ik beschouwde het als een massaal psychosociaal fenomeen als natuurlijk gevolg van de pandemie.
De digitale transformatie tijdens deze pandemie transformeerde mij ook in zekere zin. Ik stelde mezelf geregeld de vraag: Hoe kan ik de connectie nog betekenisvoller maken? Hoe blijven we authentiek met onszelf en met elkaar in contact? Een kwestie van jezelf kwetsbaar (durven) op te stellen in de groeiende behoefte naar oprechte connectie. In het alleen zijn met jezelf, in de opgelegde stiltemomenten, vond ik ook weer helderheid en focus. Ik leerde meer relativeren en (her)waarderen en zag een hoop bewustwordingen als een cadeau aan mezelf!
Digitaal tijdperk effect: slow living ontsproten uit slimme, snelle technologie
Tegelijkertijd haal ik uit verschillende gesprekken dat de technologie een contra-beweging teweegbrengt, dat geuit wordt in subculturen. Dat het ons dichter bij ons menszijn brengt, begrijp ik. De Zweedse levensstijl lagom stelt balans centraal: niet te veel, niet te weinig, maar net genoeg. En wat verder meer aan populariteit wint, de sociale trend: ‘slow living’. Geef het een naam. Het gaat dan over hoe we nog bewuster kunnen leven. Met onszelf. Met elkaar. Kan het zijn dat we in de door onszelf gecreëerde informatiemaatschappij wellicht naarstig op zoek zijn naar balans en wijsheid, meer dan naar informatie? Ik zie het niet als tegenstelling van Big Data ontwikkelingen, maar eerder als het andere uiteinde van hetzelfde spectrum. We delen via websites, televisie, podcasts, webinars veelal kennis, inzichten, ervaringen, leermomenten, viermomenten en de minder gelukkige gebeurtenissen ook. We leven inderdaad in een digitaal tijdperk en communiceren oneindig veel. Maar met welk doel? Ik ben benieuwd naar meer essentiële gesprekken die we met elkaar voeren en ook naar welke nog niet. Ergo, waarmaakt dit digitaal tijdperk ons nog meer bewust van? En wat kunnen we ermee?
Bewustwording en empowerment van het menselijk creërend vermogen
Ik denk even aan Homo Sapiens schrijver Yuval Noah Harari, die er het zijne van vond. We zouden zelfs beschikken over ‘supervermogens’. Kennelijk beschikken we over een flinke dosis en scheppen we met z’n allen ons huidige tijdsgeest. Net als de klassieke en moderne kunstenaars, die in verschillende wereldsteden aan museale tentoonstellingen de ruimte krijgen voor creatieve expressie, hun tijdsgeest vertalen op hun eigen creatieve manier creëren we in dit digitaal tijdperk – en ik wil hier niets mee definiëren – in zeer zekere zin onze eigen tijdsgeest. Sociale media als de TikTok, Facebook, LinkedIn, Instagram, YouTube en vele andere in app-vorm beschikbare virtuele canvassen komen hierbij zeer goed van pas!
Toekomstmeesterschap
Dankzij digitale communicatie is de hele wereld in gesprek met de hele wereld op verschillende niveaus over duurzame oplossingen en daarbij vraag ik me steeds af: welke verhalen worden nog niet vertelt, die wel vertelt mogen worden? Welke wijsheden kunnen we nog meer met elkaar delen? En op welke manieren komen ze het beste tot hun recht? In dat opzicht vind ik digitale communicatie interessant. Communicatie is nota bene tweerichtingsverkeer en dus denk ik weer aan de vraag: Hoe kan ik de connectie nog betekenisvoller maken? Hoe blijven we authentiek met elkaar in contact? Naar alle waarschijnlijkheid helpt digitale communicatie in onze reis naar toekomstmeesterschap.
Een quote uit Alice in Wonderland
‘Kunt u mij vertellen, welke kant ik vanaf hieruit op moet?’ ‘Dat ligt eraan waar je naartoe wilt’ zei de kat. ‘Het maakt me niet zoveel uit waar naartoe’ zei Alice. ‘Dan maakt het ook niet uit welke kant je opgaat’ zei de kat. ‘Zolang ik maar gewoon ergens kom’ zei Alice. ‘Oh, maar dat kom je er sowieso’ zei de kat, ‘Als je maar lang genoeg loopt.’